با دوري از آفتاب، سالم‌سازي تغذيه، مديريت استرس و کاهش آرايش مي‌توان پيري پوست را به تاخير انداخت
پوست هم مانند هر عضوي از بدن ممکن است به بيماري‌هاي مختلفي مبتلا ‏شود. آنچه اهميت دارد، اين است که خود ما تا چه حد در پيشگيري از اين بيماري‌ها دخالت داريم. در «پوست و مو»ي اين هفته قصد داريم در گفت وگويي با دکتر اميري، متخصص پوست به نقش خودمراقبتي در پيشگيري از ابتلا به بيماري‏هاي پوستي بپردازيم.

خودمراقبتي تا چه حد بر سلامت پوست و مو تاثير مي‌گذارد؟
خودمراقبتي يکي از حلقه‌هاي گمشده در بحث سلامت افراد است. در حوزه پوست و مو خودمراقبتي و پرهيز از رفتارهاي خطرناک و اقدام‌هايي که مي‌تواند به پوست و مو صدمه بزند، از ابتلا به بسياري از بيماري‌هاي پوستي پيشگيري خواهدکرد.

مهم‌ترين عوامل اين حلقه مفقوده کدام‏ است؟
ببينيد، عوامل تاثيرگذار بر سلامت پوست و مو چند عامل بيشتر نيستند اما سطح وسيعي از مشکلات را در پي دارند. مهم‌ترين عامل ايجادکننده مشکلات پوستي نور آفتاب است. نور آفتاب براي پوست واقعا مضر است و در طولاني‏ مدت باعث ايجاد چين و چروک، لک، کک و مک و سرطان پوست خواهد شد. حتي ميزان چين و چروک‌ها در افراد ميانسال و مسن به نحوه مراقبت آنها از پوستشان در مقابل آفتاب در دوران جواني بستگي دارد. هر چه فردي بيشتر از پوستش محافظت کرده باشد، کمتر دچار چين و چروک يا ساير عوارض پوستي خواهد ‌شد بنابراين بايد به گونه‏اي رفتار کنيم تا هم از مزاياي نور آفتاب بهره ببريم و هم دچار مشکلات پوستي نشويم. مثلا بد نيست بدانيد که 80 درصد نور آفتاب در حدفاصل ساعت 11 تا 1 بعدازظهر به پوست مي‌تابد بنابراين بايد سعي کنيد حتي‌المقدور در اين ساعت‌ها در معرض تابش نور آفتاب قرار نگيريد. از سويي، هيچ ضدآفتابي بهتر از پوشش نيست بنابراين تا حد امکان در فصل‌هايي که تابش نور خورشيد شديد است، لباس‌هاي مناسب که بيشتر سطح پوست را مي‌پوشانند، استفاده کنيد.

تغذيه سالم و متعادل هم جايي در اين خودمراقبتي دارد؟
البته! تغذيه مناسب و سالم در سلامت پوست، مو و ناخن نقش مهمي دارد زيرا پوست سد دفاعي اوليه در مقابل عوامل خارجي است. در واقع پوست يک سيستم ايمني بسيار پيچيده است که اجازه نمي‌دهد هر عاملي به راحتي وارد بدن شود بنابراين بايد با تغذيه مناسب بتوانيم امکاناتي در اختيار اين سيستم قرار بدهيم که بتواند کارش را به بهترين نحو انجام دهد. بهترين خوراکي‌ها براي داشتن پوست سالم، مواد غذايي حاوي آنتي‌اکسيدان‌ها هستند. آنتي‌اکسيدان‌ها به وفور در سبزي‌ها و ميوه‌ها يافت مي‌شوند. از طرفي پوست، مو و ناخن دائم تجزيه مي‏شوند بنابراين تغذيه بايد هميشه متعادل، متنوع و سالم باشد. رژيم‌هاي ناگهاني و خودسرانه براي کاهش وزن قطعا روي پوست، مو و ناخن اثر نامطلوبي خواهد گذاشت.

و نقش استرس؟
استرس در ابتلا به بسياري از بيماري‌هاي پوست و مو مثل پسوريازيس، ريزش موي سکه ‏اي، آکنه، ليکن‏پلان، بيماري نورودرماتيت، اگزماها، ريزش مو و ... نقش مهمي ايفا مي‌کند بنابراين بايد شيوه زندگي‌مان به گونه‌اي باشد که حداقل استرس را تجربه کنيم.

نظرتان در مورد لوازم آرايشي که در کشور ما بي‏رويه مصرف مي‏شود، چيست؟
لوازم آرايشي از شايع‌ترين عوامل حساسيت پوست هستند که وقتي با غلظت‌ بالا روي پوست قرار مي‌گيرند، منافذ آن را مي‌بندند، جلوي تنفس پوست را مي‌گيرند و باعث تشديد آکنه مي‌شوند. از طرفي، حساسيت به اين مواد لک‌ها را تشديد مي‌کند بنابراين ضمن اينکه بايد فقط از مواد آرايشي استاندارد استفاده مي‌کنيد، بهتر است مصرف استانداردها را هم محدود کنيد.

قدم مهم بعدي در خودمراقبتي چيست؟
حفظ بهداشت پوست، اصل مهم خودمراقبتي از آن است. در حالت طبيعي پوست بايد رطوبت نسبي داشته باشد تا لطافتش را حفظ کند. از طرفي پوست حاوي غدد چربي‌سازي است که نياز خود به چربي را تامين مي‌کند اما اگر چربي بيش از اندازه لازم ترشح شود، زمينه ايجاد آکنه را فراهم خواهد کرد. بايد براي پيشگيري از چربي زياد پوست، آن را شست‌ اما شستن زياد پوست باعث خشکي و در نتيجه خارش، تيرگي، ضخامت و ... مي‌شود به همين دليل توصيه مي‌کنم از شستن زياد پوست يا استفاده از شوينده‌هاي قوي بپرهيزيد تا رطوبت پوستتان حفظ شود.

گذاشتن انواع ماسک‌ها از جمله ژل آلوئه‌ورا روي پوست براي پيشگيري از بروز چين و چروک و لک مفيد است؟
پوست يک سد دفاعي است که اجازه نمي‌دهد مواد خارجي روي آن به راحتي وارد بدن شوند. به همين دليل ترکيب‌هاي دارويي معمولا به صورتي فرموله مي‏شوند که امکان نفوذ در لايه‌هاي سطحي را داشته باشند. ماسک‌ها به‌خصوص ژل آلوئه‌ورا که مصرف آن رايج شده و خاصيت ضدالتهابي دارد، آنقدر قدرت ندارد که به لايه‌هاي زيرين پوست نفوذ و تغيير قابل‌توجهي در آن ايجاد کند.

پس براي پيشگيري از چروک‌هاي دور چشم و خط لبخند، استفاده از کرم‌هاي مختلفي را که در بازار وجود دارد، موثر نمي‌دانيد؟
ما کرم ضدچروکي که اثر قابل‌توجهي داشته باشد، نداريم. ترکيب‌هايي که اثر ضدچروک دارند، ترکيب‌هاي ترتينوئين هستند که مردم آنها را به عنوان لايه‌بردار مي‌شناسند. اگر طولاني‌مدت از اين ترکيب‌ها استفاده شود، آثار مثبتي ايجاد خواهدشد اما چون مصرف آنها باعث قرمزي و پوسته‌ريزي مي‌شود، افراد درمان طولاني‏ مدت را معمولا رها مي‌کنند. يکي از علل ايجاد چروک دور چشم هم تنگ کردن چشم‌ هنگام مواجهه با آفتاب است بنابراين اگر فردي از دوران نوجواني از عينک آفتابي استفاده کند، قطعا تا حدي از چروک‌ دور چشمش پيشگيري خواهدشد. کرم‌هاي دور چشم به‌دليل رطوبتي که در پوست ايجاد مي‌کنند، کمک کننده‌اند و تزريق بوتاکس يا انجام ليزر هم مي‌تواند موثر باشد.

2 نکته ظريف خود مراقبتي
1. اصل اول، درمان زودهنگام است. درمان زودهنگام بسياري از بيماري‌هاي پوستي از پيشرفت آنها جلوگيري مي‌کند؛ مثلا آکنه خفيف را مي‌توان با يک محلول يا شوينده ساده درمان کرد ولي وقتي جوش‏ها کيستي و چرکي مي‌شوند، حتما جا مي‌گذارند و درمانشان سخت‌تر خواهد شد. اگزماي خفيف را مي‌توان با يک کرم بسيار ملايم کنترل کرد و جلوي خشکي وسيع که باعث ضخيم و بدشکل شدن پوست مي‌شود، گرفت بنابراين خودسرانه و به توصيه‌هاي ديگران اقدام به خوددرماني نکنيد و براي درمان مشکلات پوستي به پزشک مراجعه کنيد.

2. خوددرماني نکنيد. مصرف برخي داروها نبايد با نور آفتاب تداخل داشته باشد زيرا باعث ايجاد لک مي‌شوند. برخي داروها هم مي‌توانند باعث ايجاد آکنه يا ريزش مو شوند يا واکنش‌هايي در بدن ايجاد مي‌کنند که باعث ايجاد طيف وسيعي از بيماري‏هاي پوستي خواهد شد بنابراين بايد بدانيد که خودمراقبتي با خوددرماني فرق دارد بنابراين ضمن اينکه مراقب سلامت خود هستيد به هيچ‌وجه دارويي را خودسرانه مصرف نکنيد.

منبع:سلامت